Trong kho tàng âm nhạc cách mạng có những tác phẩm đi vào lòng người từ những đề tài rất giản dị; nhiều bài hát trở thành tác phẩm sống mãi với thời gian như: “Bài ca xây dựng”, “Những ánh sao đêm”, “Tôi người thợ lò”, “Người đi xây hồ Kẻ Gỗ”…
Công chúng yêu nhạc còn nhớ bài hát “Trên nẻo đường quen thuộc” của nhạc sĩ Trần Chung viết về ngành Thương nghiệp. Bài hát có giai điệu tươi vui kể về những cán bộ ngành Thương nghiệp đem hàng hóa đến phục vụ đồng bào vùng cao: “Tôi qua đây chuyến hàng như hoa. Mùa xuân trao vương vấn núi rừng sáng lên muôn màu. Bác Hồ cho ta chuyến hàng yêu thương”. Ca sĩ - NSND Mạnh Hà cùng tốp nữ đã thu bản nhạc này gần 60 năm vẫn âm vang trên sóng phát thanh.
Nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý nổi tiếng về những bài hát về ngành nghề, trong đó có bài “Em đi làm tín dụng”: “Trải mấy năm qua em đi làm tín dụng. Em mang tiền Chính phủ cho bản làng vay đủ. Nuôi thêm đàn lợn béo trồng thêm lúa thêm ngô”. Bài hát được viết từ những năm sơ khai của ngành ngân hàng nhưng thực sự là bản tình ca lao động đặc sắc hiếm có. Nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý còn có những bài hát rất ấn tượng: “Người đi xây hồ Kẻ Gỗ”; “Cô nuôi dạy trẻ”.
Nhạc sĩ Hồ Bắc có bài “Bến cảng quê hương tôi” viết về công nhân bến cảng. Nhạc sĩ Nguyễn Đức Toàn với “Chiều trên bến cảng” - chủ đề ngư nghiệp. Nhạc sĩ Hoàng Sông Hương có “Tình ta biển bạc đồng xanh” chủ đề nông ngư nghiệp. Nhạc sĩ Ngô Quốc Tính có “Trên công trường rộn tiếng ca” - chủ đề xây dựng. Nhạc sĩ Đỗ Nhuận có “Cô thợ quét vôi”… Trong số này, chúng ta cũng cần nhắc đến những bài hát đạt độ nhuyễn của nghệ thuật và nội dung, như: “Những ánh sao đêm” (Phan Huỳnh Điểu), “Bài ca xây dựng”, “Tôi là người thợ lò” (Hoàng Vân), “Cánh chim địa chất” (Mộng Lân), “Em ở nông trường em ra biên giới” (Trịnh Công Sơn).
“Những ánh sao đêm” là một trong những tác phẩm hay nhất của Phan Huỳnh Điểu sáng tác năm 1962, thời điểm Hà Nội đang xây dựng những công trình nhà cao tầng. Theo nhạc sĩ, từ căn phòng nhỏ của mình nhìn sang khu nhà Kim Liên rực sáng ánh đèn, nhạc sĩ xúc động bởi ông nhớ đến quê hương miền Nam xa thẳm đang trong chiến tranh. Bài hát có giai điệu nhẹ nhàng, truyền cảm đầy thiết tha. Ca sĩ Vũ Dậu, Kiều Hưng, Thu Hiền thể hiện rất hay, được hát mãi đến tận hôm nay.
“Bài ca xây dựng” của nhạc sĩ Hoàng Vân là một ca khúc gọn gàng, khúc chiết mang tính thời đại: “Bạn đời ơi! Bạn có nghe chăng niềm vui của những người dọn đến ngôi nhà mới mà chúng tôi vừa xây xong”. Công chúng được thưởng thức qua giọng hát vàng một thời - ca sĩ Ái Vân khi chị hát theo phong cách nhạc nhẹ hiện đại ở Liên hoan ca nhạc quốc tế Dresden ở Cộng hòa dân chủ Đức và đạt giải thưởng lớn.
Bài hát “Cánh chim địa chất” của nhạc sĩ Mộng Lân có giai điệu tươi vui, thiết tha như một bản tình ca về núi rừng. Nếu không nghe ca từ thì người ta không nghĩ đây là bài hát về ngành địa chất thầm lặng, khô khan. Trên Đài Tiếng nói Việt Nam người nghe vẫn nhớ đến giọng nữ cao Tuyết Thanh cùng tốp nữ thể hiện rất đặc sắc bài hát này.
Có lẽ nhiều người không nghĩ rằng nhạc sĩ nổi tiếng Trịnh Công Sơn lại sáng tác bài hát về đề tài lao động “Em ở nông trường em ra biên giới” với lời ca rất tươi tắn đậm chất Trịnh: “Trên nông trường không xa lắm. Có đôi chân đi không ngại ngần. Em bây giờ quen mưa nắng. Tóc trên vai vương vấn bụi hồng”. Đây là thời điểm sau năm 1975 với phong trào thanh niên xung phong tham gia xây dựng, chiến đấu bảo vệ biên giới Tây Nam. Trịnh Công Sơn đã hòa vào không khí tươi trẻ, dạt dào cách mạng của tuổi trẻ TP. Hồ Chí Minh và ông đã viết tặng ca khúc này cho tuổi trẻ thế hệ mới. Bài hát ngay lập tức được công chúng đón nhận và nhớ mãi cho đến tận hôm nay.
Có thể nói, với người sáng tác, nhất là âm nhạc trước hết cần có một tấm lòng dạt dào cảm xúc và tài năng thì mới ngân nên những giai điệu đẹp để làm say đắm công chúng yêu nhạc.
Dương Trang Hương
